TEK BAŞINA BİR ANIT: DİYARBAKIR ULU CAMİİ
Anadolu toprakları yüzyıllar boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Geçmişten günümüze çok sayıda cami, tapınak, kilise ve çeşitli yapılar kalmıştır. Anadolu’nun en eski olan camisi Diyarbakır Ulu Cami nerededir? Diyarbakır Ulu Cami tarihi, özellikleri ve hikâyesi nedir?
Diyarbakır Ulucamii şehrin merkezinde yer alır. Yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. MS 639 yılında Müslümanlar tarafından Diyarbakır feth edilmiş ve kentin en büyük kilisesi olan Mar Toma Kilisesi’nin camiye çevrilmiştir. Anadolu’nun en eski camilerindendir. Müslümanlar tarafından 5. Harem-i Şerif (Mukaddes Mabed) olarak bilinir. 1091 yılında esaslı bir onarım geçirmiştir. Plan itibariyle Şam Emeviye Cami’nin Anadolu’ya yansıması olarak yorumlanır. Camiye Diyarbakır’da hüküm sürmüş bütün devletler büyük önem vermiş ve onarmışlardır. Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah, İnal ve Nisanoğulları, Anadolu Selçuklu Hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev, Artuklular, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan ve Osmanlı Padişahlarından bir çoğuna ait kitabe ve fermanlar Camiinin muhtelif yerlerinde görülmektedir.
Diyarbakır Ulu Cami Özellikleri
Diyarbakır Ulu Camisi 5. Harem-i Şerif olarak kabul edilmektedir. Diyarbakır Ulu Camisinin en önemli özelliklerinden biride yazıtlar, kabartmalar, mimari bezemeler bulunmaktadır. Tüm yazıtlar, kabartmalar ve mimari bezemelerin her biri ise farklı dönemi yansıtmaktadır. Diyarbakır Ulu Camisinin en önemli özelliklerinden biri ise geçmişi 800 yıldan çok daha uzun süreye dayanan bir metre yüksekliğine sahip olan bu güneş saati yuvarlak olan bir mermerin üzerinde yer alan demir parçasından oluşmaktadır. Güneşin dönüş hareketiyle birlikte zamanı ölçmektedir.
Diyarbakır Ulu Camisi Hikâyesi
Diyarbakır Ulu Camisi şehrin en önemli simgelerinden biridir. Gezgin olan Nasır-ı Hüsrev 11. Yüzyılda camiyi görmüş ve görüşlerini bildirmiştir. Ulu Caminin siyah taşlar kullanılarak yapıldığını ve bu yapıdan daha sağlam bir şekilde yapıların yapılmasının imkanının olmadığını söylemiştir. Cami içerisinde iki yüzden daha fazla taş direğin olduğunu ve her direğin yekpare taştan oluştuğunu söylemiştir.
Diyarbakır Ulu Camisi Mimarı Kimdir? Kim Yapmıştır?
Diyarbakır Ulu Cami 639 senesinde bir kiliseden çevrilmiştir. Fakat caminin bugünkü halini alması ise 1091 senesinde Melik Şah’ın emriyle olmuştur. Mimari olarak kimin camiyi yaptığı bilinmemektedir. Zaman içerisinde eklemeler ve yenilemeler yapılarak günümüzdeki halini almıştır.
Yorum Yazın