BIST9.915,62%2,05
USD32.509%-0.09
EURO34,7760%-0.56
ALTIN2.438,67%0.10

Sismik Yalıtım Sistemleri depreme karşı mantıklı bir çözüm

Prof. Dr. MEHMET FATİH ALTAN

Abone OlGoogle News
26 Haziran 2021 22:32

Türkiye, sismik potansiyeli göz önüne alındığında önemli faylara sahip bir deprem ülkesidir. Ülkemizde geçmişten günümüze kadar uzanan süreçte birçok deprem meydana gelmiştir ve de gelmeye devam edeceği bilinmektedir. Bu depremleri, öncesinde farketmek ise imkansızdır. 21. yy öncesinde, ülkemizde asgari düzeyde bile mühendislik hizmeti almayan yapı stoğunun fazla olması yaşanan tüm can ve mal kayıplarının başlıca sebebidir.

Yapıları, deprem etkilerinden korumak amacıyla inşaat literatüründe yeni sayılabilecek bir kavram olan “sismik izolasyon” kavramı gündeme gelmiştir. Sismik izolasyon kavramı, bir yapının deprem anı veya sonrasında; kesintisiz kullanım ya da sınırlı hasar performans hedefi gözetmektedir. İçerisinde yaşayan insanlar için deprem sonrasında yapının tahliye edilmesine gerek duyulmaması önemli bir avantajdır. Sismik izolasyon, deprem izolatörleri kullanmak suretiyle yapının herhangi bir deprem anında maruz kalabileceği deprem etkilerinden korunmasını hedefler. Bu sistemi ülkemizde inşası tamamlanan şehir hastanelerinde de görebiliriz. Yapı tabanına yerleştirilen deprem izolatörleri, mevcut yapının serbest titreşim periyot değerinin artmasına sebep olur. Periyot değerinde meydana gelen bu artış ise deprem anında yapıya tatbik edecek deprem kuvvetlerinin ve maksimum deprem ivmelerinin azalmasına olanak sağlar. Bu durum da yapının tamamen çerçeve taşıyıcı sistemden oluşmasına olanak sağlar perde duvarlara ihtiyaç duyulmaz. Ayrıca yapının enerji sönümleyebilme kapasitesinin de artmasına katkı sağlar. İzolatörler, genellikle yapı temelinin üzerinde olacak şekilde tüm kolonların alt bölgelerine konumlandırılırlar. Böylelikle bina, alt ve üstyapı olmak üzere ikiye ayrılır. Altyapı, deprem etkilerine doğrudan maruz kalacağından dolayı 2475 yılda bir tekrarlanma süresine sahip, oluşabilecek en büyük deprem, olan DD-1 deprem yer hareketi göz önüne alınarak tasarımı yapılır. Üstyapı ise geleneksel yöntemlerle inşa edilen yapıların da tasarımında kullanılan tasarım depremi olarak bilinen DD-2 deprem yer hareketine göre tasarımı yapılır. Sismik izolasyonu yapılmış ve iyi bir mühendislik hizmeti almış olan yapının oluşabilecek her türlü depreme dayanıklı olmasını sağlar. Geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş bir yapıya oranla deprem anında daha fazla yer değiştirme yapması içinde yaşayan insanları korkutabilme potansiyeline sahip olsa da güvenlik bakımından kusursuz olduğu aşikardır.

Sismik izolasyon uygulanan ve sismik izolatörler ile projelendirilen bir yapının, geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş bir yapıya göre maliyeti %10-20 daha fazla olabilmektedir. Ancak güvenli olması, can ve mal kaybını sıfırı indirebilecek potansiyelde olması ve uzun vadede ülke ekonomisine sağlayacağı faydalar göz önünde bulundurulduğunda konutlarda da uygulamasının yaygınlaşması herkes açısından daha yararlı ve de mantıklı olacaktır.

Prof. Dr. MEHMET FATİH ALTAN

Akit TV köşe yazarı