Çocukların gelişme süreci ile ilgili doğru bilinen yanlışlar nelerdir?

Çocukları dünyaya geldiği andan itibaren tüm ebeveynler, yetiştirme süreciyle ilgili doğruları yapmak konusunda endişe duyabiliyor. Bu dönemde babaanneler, anneanneler, komşular hatta tanıdıklar çocuk yetiştirme konusunda kendi deneyimlerini paylaşıp tavsiyelerde bulunabiliyor.

Çocuk gelişiminde deneyimlerin önemli olduğunu ancak her çocuğun farklı olduğunu unutmamak gerektiğini hatırlatan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Meltem Uğraş, çocuk gelişimiyle ilgili doğru bilinen yanlışları anlatarak önemli tavsiyelerde bulundu.

BÜYÜME VE GELİŞME SORUNLARI BİR ARADA GÖZLENEBİLİYOR

'Çocuğun boyunun kısa olması ebeveynlerin hatasıdır’ inanışına açıklık getirelim. Çocuğun boyunu oluşturan etkenler multifaktöriyel olarak tanımlanan çoklu faktörlerden oluşur ve bu nedenle tek etken genetik değildir. Burada genetik yatkınlık kadar çevresel faktörler dediğimiz beslenme, uyku, çocuğun spor yapması da önemlidir. Ayrıca çocuğun doğum haftası, doğum ağırlığı ve ilk iki yaştaki büyüme de çocuğun gelişimini çok ciddi anlamda etkilemektedir.

Büyüme, gelişme bozukluğunun çocukların zekâsını da etkilediğine dair bilgi, bir anlamda doğrudur. Büyüme dediğimiz zaman çocuğun vücut ağırlığı ve boyundan bahsederken, gelişme dediğimizde çocuğun motor fonksiyonlarının, zekâ gelişiminin yaşına göre davranışları değerlendirilir. Dolayısıyla büyüme ve gelişmesi genelde bir arada kullanılır. Ancak büyüme kısmen daha fiziksel bir şeydir ve bu noktada küçük çocuklarda baş çevresi de boy ve kilo kadar önemli bir belirteçtir.

Büyümeyi değerlendirirken çocuğun vücut ağırlığına ve baş çevresine de bakıyoruz. Örneğin baş çevresinde normalden sapmalar yani fazla büyüklük veya fazla küçüklük olması çocukta zekâ geriliğine neden olabilecek bir bulgu olabilir. Aynı şekilde çocuğun motor fonksiyonlarını etkileyen bir hastalık da zekâ gelişimi ile bir gelişme geriliği neden olabilir. Yani çocukta hem zekâ geriliği hem de motor fonksiyonlarında gerilik ile giden hastalıklar olabilir.

Çocuğun büyüme gelişme geriliğinin yanı sıra çocuğun farklı görüntüsü bazı sendromik hastalıkların ipucu olabilir. Ki bunların bir kısmı da zekâ geriliği ile birlikte gitmektedir. Dolayısıyla büyüme ve gelişme bozukluğu çocuğun zekâsını direkt olarak etkilemese de zekâ gelişimi bozukluğu olan çocuklarda büyüme gelişme sorunları bir arada gözlenebilmektedir.

ANNE KARNINDAKİ BESLENME, BOYU ETKİLİYOR

‘Kızlar 18, erkekler 21 yaşına kadar büyür’ bilgisi de kısmen yanlıştır. Bbu kadar keskin sınırlar belirlemek doğru değildir. İnsanoğlu hayatı boyunca iki tane büyük büyüme atağı yaşar. Bunların biri doğduğu zaman yaptığı ataktır. Çocuk bir yaşında çok ciddi bir büyüme atağı yapar ve doğum ağırlığının üç katını ve doğum boyunun da yarısını ekleyerek bir yılı tamamlar. Buna yakın bir büyüme atağı ergenlerde görülür. Ergenlik döneminde, kızlar ve erkekler yaklaşık 20-25 cm uzar. Kız çocukları adet görmeye başladıktan sonraki iki yıl içerisinde uzamaya devam eder. Tabi nihai boya gelmek için yine çevresel ve genetik faktörlerin de rolünü unutmamak gerekir. Büyüme yaklaşık 18 yaş dolayında tamamlanır.

Çocukların nihai boyunu etkileyen faktörler arasında, genetik, çevresel şartlar, çocuğun beslenmesi ve hatta anne karnındaki beslenmesi, anne karnında maruz kaldığı enfeksiyonlar yer alır. Çocuğun nihai boyuna ulaşmasında ebeveynler, tek başına etkili değildir. Dolayısıyla genetik faktörler önemli olmakla birlikte her zaman için uzun boylu ebeveynlerin uzun boylu çocukları olmayacağı gibi kısa boylu ebeveynlerin de kısa boylu çocukları olmayacaktır.