Kovid-19'a karşı 'yeşil bitki'den aşı çalışmasında sevindirici gelişme

Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Biyoteknoloji Enstitüsü Aşı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tarlan Mammedov, yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı yeşil bitki üzerinden geliştirdikleri iki aşı çalışmasının hayvanlarda başarılı sonuçlar verdiğini ve insanlar üzerinde denenebilecek duruma geldiğini bildirdi.

ABD'de yaklaşık 14 yıl aşı gelişimi üzerine çalışan ve 2014'ten bu yana da Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü Enzim ve Mikrobiyel Biyoteknoloji Bölümünde sıtma, şarbon ve kuduz aşılarının üretimini gerçekleştiren Mammedov, 20 kişilik ekibiyle yaklaşık 4 ay önce Kovid-19'a karşı aşı çalışmalarına başladı.

Mammedov, AA muhabirine yaptığı açıklamada, laboratuvarda özel olarak ürettikleri tütün bitkisi familyasına ait "Nicotiana Benthamiana" üzerinde yeni nesil aşı çalışmaları yaptıklarını söyledi.

Aşı, antikor ve tarımsal olarak tedavi amacıyla kullanılan her türlü protein üretimi için bitki ekspresyon sistemini kullandıklarını belirten Mammedov, sisteme göre ilgili aşı genlerini yeşil bitki yaprakları hücrelerine aktardıklarını anlattı.

Mammedov, Kovid-19'a karşı bitkide ürettiklerini proteini alarak saf hale getirdiklerini vurguladı.

Kovid-19'a özel iki "aşı adayı" geliştirildi

Bu doğrultuda iki aşı adayı geliştirdiklerini aktaran Tarlan Mammedov, şunları ifade etti:

"Ürettiğimiz aşı adaylarının Kovid-19'a özel bağışıklık sağladığını gördük. Hayvanlar üzerindeki test çalışmalarında başarılı sonuçlar elde ettik. Aşı adaylarının Kovid-19 hastalarının plazma antikorları tarafından çok yüksek seviyede tanınmasını doğruladık. Yani aşı adaylarının proteinlerinin aktif ve düzgün çalıştığını, bundan dolayı yüksek bağışıklık sağladığını gördük. Kan testlerinde, bir doz aşıyla bağışıklık sağlayabildiğimizi tespit ettik."

"Aşı adaylarını insanlarda test edebiliriz"

Mammedov, hayvan deneylerinin sonuçlarına göre artık aşı adaylarının insanlarda da denenebileceğini dile getirdi.

Elde ettikleri sonuçların son derece başarılı olduğuna dikkati çeken Mammedov, "Ürettiğimiz aşı adaylarının güzel, güvenli ve tüm mutasyonlara karşı etkili bir aşı olacağına inanıyoruz. Artık Kovid-19 aşı adaylarını insanlarda test edebiliriz. Üretim ve saflaştırma verimi, antijenlerin ticarileştirilmesini sağlayacak kadar yüksek." ifadelerini kullandı.

Mammedov, çalışmayı rapor halinde Aşı Bilim Kuruluna sunduklarını, kısa süre içinde Sağlık Bakanlığına da göndereceklerini sözlerine ekledi.

AŞI EN ERKEN 2021'DE

Öte yandan uzmanlar, aşının en erken 2021’in ilk çeyreğinde hazır olabileceğinde hemfikir:

GATA Yoğun Bakım ve İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Levent Yamanel:

“Şu anda bütün dünyada koronavirüs aşı çalışmaları sürüyor. Son aşama olan faz-3’te aşı gönüllüler üzerinde deneniyor. Bu çalışma da bir-iki aydan daha uzun sürüyor. Tahminime göre koronavirüs aşısı 2021’in ortalarında hazır olacak. Bu da yaklaşık 1.5 yıllık bir çalışmaya tekabül ediyor. Ebola aşısı 5-6 yıllık bir çalışma sonucunda bulunmuştu. Kıyaslama yapıldığında 2021’in ortasında koronavirüs aşısının hazır hale gelmesi iyi bir sonuç olur. Sağlık Bakanlığı aşı çalışmalarını yakından takip ediyor. Birkaç ülke aşı geliştirme çalışmaları için Türkiye ile işbirliği yapmak istiyor.”

‘TOPLUMU AŞILAMA ZAMAN ALIR’

 İstanbul Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Recep Öztürk:

“Türkiye şu anda kendi aşı çalışmalarına devam ediyor. Birçok ülkede de aşı çalışmaları yapılıyor. Çin ve Almanya aşı çalışmasında kullanım öncesi aşama olan faz-3 aşamasına girdi. Bu çalışma yaklaşık iki-üç aylık bir süreyi kapsıyor. İlk aşılar 2021’in ilk üç ayında veya sonlarında kullanıma girebilir. Öncelikle üretilecek aşıyı toplumlar belli oranda temin edebilecek. Herkesin aşılanması kolay değil, zaman alacak bir süre. O yüzden kesinlikle korunma tedbirlerinde en ufak bir rehavete kapılmamalıyız.”