"Hama kasabı" Rıfat Esed Suriye'ye geri döndü

Suriye'deki Esed rejiminin resmi yayın organlarından Vatan Gazetesi, Beşar Esed'in (1965-) sürgündeki amcası Rıfat Esed'in (1937-) Fransa'da hapsedilme kararı üzerine Suriye'ye dönüşüne izin verdiğini, onu affettiğini bildirdi.

Bu karar üzerine Rıfat Esed'in 30 seneyi aşan bir sürgün hayatının ardından Şam'a geri döndüğü belirtildi.

Dönemin Suriye Cumhurbaşkanı ve abisi olan Hafız Esed'in (1930-2000) emriyle 1982'deki Hama Katliamını yöneten Rıfat Esed 1984'te abisine karşı darbe yapmaya çalışmakla suçlanmış ve ülkeden sürülmüştü.

RIFAT ESED KİMDİR?

Rıfat Esed 1937'de Lazkiye'ye bağlı Kardaha kasabasında Nusayri bir ailede doğdu.

Babası Ali Süleyman Esed (1875-1963) Nusayrilerin tanınmış bir ismiydi. Suriye'nin işgalinde Osmanlılara karşı Fransa'yı desteklemiş ve Fransa'nın Suriye'den çekilip Suriye'nin bağımsız olmasına "Müslümanların Nusayrileri katledeceği" iddiasıyla karşı çıkmıştı.

Rıfat Esed, abisi Hafız Esed'in izinden giderek askeri okullarda okudu. Mart 1963'te mensubu oldukları Baas Partisi'nin Suriye kolu darbeyle iktidara geldi. Daha sonra iki kardeşin yer aldığı parti içi kanat, iç tasfiye ve darbelerle parti içindeki rakiplerini de tasfiye etti.

1970'de rejim içi bir darbeyle abisi Hafız Esed'in iktidarı ele geçirip cumhurbaşkanı olmasıyla Rıfat Esed'in önü daha da açıldı. 1976'da Suriye Lübnan İç Savaşı'na Filistinlilere karşı Hristiyanları destekler biçimde müdahil olduğunda Hafız Esed kardeşi Rıfat Esed'i Lübnan'a müdahil olan Suriye güçlerinin başına getirdi.

Dönemin Maruni (Katolik Arap Hristiyan) Lübnan Cumhurbaşkanı Tony Franciye ile yakın ilişkiler geliştiren Rıfat Esed, Franciye'nin bildirdiğine göre özel bir görüşmelerinde ona "Müslümanlar kazanırsa siz zımmi olur hayatta kalırsınız, biz Nusayrilere ise hayat hakkı yok." demişti.

2005-2015 döneminde Suudi Kralı olacak olan Suudi Prensi Abdullah'ın (1924-2015) Rıfat Esed'in baldızıyla evlenmesi üzerine Rıfat Esed Suudi yönetimiyle de ticari ve siyasi ilişkiler kurdu.

1982'de on binlerce Suriyelinin katledildiği Hama Katliamını abisinin emriyle askeri olarak Rıfat Esed yönetti.

1983'te Hafız Esed'in hastalandığı, ülkeyi geçici olarak Rıfat Esed'in de yer aldığı bir konseyin yöneteceği açıklandı. Bu dönemde Rıfat Esed'in paralel bir devlet kurmaya çalıştığı, rejim ordusunu bölerek bağlılığı doğrudan kendisine olan birlikler organize ettiği belirtilmektedir.

1984'te Rıfat Esed'in kendisine bağlı birliklerle Hafız Esed'e karşı darbeye giriştiği belirtilmektedir. Sovyetler Birliği Suriye rejimi içerisinde yaşanacak bir iç savaşın müttefiki olan bu rejimin düşüşüne ve Suriye'de İslami kesimin yönetimi ele geçirmesine, bunun da Sovyet çıkarlarının aleyhine olduğuna kanaat getirmiştir. Bunun üzerine 1993-2003 dönemi Azerbaycan cumhurbaşkanı da olacak olan dönemin KGB üst düzey yetkilisi Haydar Aliyev'i (1923-2003) arabuluculuk yapması için Suriye'ye yollamıştır.

Aliyev'in arabuluculuğunda Rıfat Esed darbeden vazgeçmiş, Hafız Esed iktidara geri dönmüş, Rıfat Esed Avrupa'ya yerleşmiştir. Yine bu anlaşmanın gereği olarak Esed rejimi Suriye'nin kamu kaynaklarıyla edindiği belirtilen yolsuzluk paralarından Rıfat Esed'e pay göndermeye devam etmiş, Rıfat Esed bu paralarla Avrupa'da zengin olmuştur.

Ocak 1994'te Hafız Esed'in yönetimde halefi olarak görülen Basil Esed bir trafik kazasında hayatını kaybettiğinde Hafız Esed'in oğullarından birinin halefi olduğuna dair bir mesaj vermemesi bazı kesimlerde yerini Rıfat Esed'e bırakacağı şeklinde anlaşılmıştır.

Fakat Ekim 1999'da Hafız Esed'in halefinin oğlu Beşar Esed olduğunu açıklaması ülkedeki Rıfat Esed taraftarı Nusayrilerin tepkisine neden oldu. Nusayrilerin kalesi olarak görülen Lazkiye'deki protestolara ordunun müdahale etmesiyle iddialara göre yüzlerce kişi öldü.

Beşar Esed döneminde de Rıfat Esed'e Suriye'den para aktarımı sürdür. Suriye İç Savaşı döneminde Rıfat Esed yeğeni Beşar Esed'i dikkatli bir dille eleştiren röportajlarda bulundu.

84 yaşını dolduran Rıfat Esed en son Fransa'da kara para aklama suçlamasıyla 14 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. (Mepa)