Çerkez Ethem kimdir?

Ethem, Büyük Çerkes sürgününde Kafkasya'nın Şapsığ yöresinden göçederek Bandırma'nın Emre köyüne yerleşmiş Sapşığ Çerkez oymağından, Adıge ailesinden Pşevu Ali Bey'in beş oğlunun en küçüğü olarak 1885 yılında dünyaya geldi. Abileri de çeşitli savaşlara katılmışlar, hatta iki abisi (Reşet ve Tevfik beyler) 1901 ve 1902 yıllarında Harbiye'yi bitirerek subay olmuşlardır.

14 yaşında evden kaçarak Bakırköy Süvari Küçük Zabit Mektebi'ne girdi. Balkan Savaşı'nda Bulgar cephesinde yaralandı. Kıdem zammı ve madalya aldı. I. Dünya Savaşı'nda Eşref Kuşçubaşı'nın yönettiği Pan Turanist Teşkilatı Mahsusa ile birlikte İran, Afganistan ve Irak'a yapılan akınlara katıldı.

Atatürk’ün Samsun’a ayak bastığı sıralarda Ege’de Salihli hattında Çerkes Ethemliderliğinde Yunan işgaline karşı direniş başlatılır. Kasım 1919 tarihinde Garp ve Merkez Cephesi’nde komuta Çerkes Ethem’indir. Yunan Ordusu’nun durulması, isyanların bastırılması ve Ankara’da Meclis’in toplanabilmesi Çerkes Ethem’in sayesinde mümkün olabilmiştir.

1919-1920 yılları arasında bir yıldan uzun bir süre Anadolu'da tek önemli vurucu güç olan Kuvayı Seyyare'yi kurdu ve yönetti. Kurtuluş Savaşı başlarken Kuzeybatı Anadolu'da çete kurarak bir yandan Yunanlılar'la bir yandan padişahcılarla çarpıştı. Anzavur, Bolu, Düzce ve Yozgat ayaklanmalarının bastırılmasında büyük yarar gösterdi.

Ancak düzenli ordu içinde yer alması istenince , emrindeki güçlerle TBMM hükümetine karşı ayaklandı, üstüne gönderilen kuvvetlere yenilince Yunanlılar'a sığındı (12 aralık 1921) . Yunanlılar yenilip Anadoludan çekilince onlarla beraber Yunanistan'a gitti. Ankara İstiklâl Mahkemesi tarafından idama mahkûm edildi. Önce Mısır'a sonra da Ürdün'e giden Ethem Bey Kardeşlerinin aksine, 150'liklerin affından sonra da Türkiye'ye dönmedi. Mustafa Kemal ATATÜRK para ve pasaport gönderdiğinde, Ethem’de “ianeye ihtiyacım yok, yargılanıp aklanmayacaksam dönmenin bir anlamı yok” diyerek Türkiye’ye dönmeyi reddetti.

Çerkez Ethem 21 Eylül 1948 tarihinde Amman’da hayatını kaybetti. Şeria Nehri’nin kıyısında toprağa verildi. Kabri, Ürdün’ün başkenti Amman’da Vadi-i Kır’daki Kabartay Mezarlığı’nda bulunuyor.