Türkiye'de aşılama planı yapıldı, sağlık meslek örgütlerinin endişeleri neler?

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Covid-19'a karşı aşı hizmetlerinin 11 Aralık'ta başlayacağını ve Aralık ayı içerisinde Türkiye'ye yaklaşık 20 milyon doz aşı geleceğini açıklamıştı. Ancak bugün itibariyle depolarda yaygın aşılama için acil kullanım onayı almayı bekleyen 3 milyon doz aşı bulunuyor.Türkiye'nin CoronaVac aşısından 47 milyon doz daha temin edeceği açıklandı ancak bunların ne zaman ülkeye gireceği konusunda herhangi bir tarih belirtilmedi. 

Yaygın aşılama nasıl yapılacak?

Sağlık Bakanlığı'nın 81 ile gönderdiği yazıya göre, Covid-19 aşısı aile sağlığı merkezlerinin yanı sıra tüm kamu, özel ve üniversitelere ait hastanelerde yapılacak.

Genelgede belirtilen sağlık hizmet kuruluşları, CoronaVac aşısı bakanlık depolarından illere doğru dağıtıma çıkmadan önce, çalışma esasları Sağlık Bakanlığı'nca belirlenen "aşı odaları" kurmaya başladı.

Buna göre yatak sayısı 50 ve altında olan hastanelerde 5, yatak sayısı 51-199 arasında olan hastanelerde 10, yatak sayısı 200-399 olan hastanelerde ise 15 adet aşı uygulama odası hazırlanıyor.

Bu sayı, hastanenin yatak kapasitesine bağlı olarak 25 aşı odasına kadar çıkabiliyor.

Bakan Koca, vatandaşların aşılanmasında "risk sıralamasının" esas alınacağını ve buna göre hazırlanan aşı takvimiyle toplum bağışıklığının en üst seviyeye çıkarılacağını söylüyor.

Bu stratejiye göre ilk olarak sağlık çalışanları ve huzur evlerinde bulunan kişilerin aşılanacağı belirtiliyor. İkinci sırada asker, polis, jandarma, adli personel, cezaevinde kalanlar ve çalışanlar, üçüncü sırada ise 65 yaş üzeri vatandaşlar geliyor.

Bu gruplardan sonraki aşı önceliği, vatandaşların yaşına ve kronik rahatsızlığı olup olmadığına göre belirleniyor.

Vatandaşlar, kendisine ne zaman aşı sırası geleceğini e-Nabız veya Merkezi Randevu Sistemi (MHRS) gibi mecralar üzerinden öğrenecek.

Aşı olmak isteyenlerin hastanelere ya da aile sağlık merkezlerine başvurmadan önce MHRS üzerinden randevu alması gerekecek.

Aşı 28 gün arayla iki doz şeklinde uygulanacak.

  

Aile sağlığı merkezlerinin fiziki şartları aşı için uygun mu?

Sağlık Bakanlığı, "başta Aile Sağlığı Merkezleri olmak üzere bütün hastaneleri de kapsayan" yaygın aşı uygulamasının lojistik organizasyonunun tamamlandığını söylüyor. Ancak Türkiye'de birinci basamak sağlık kuruluşları olan aile sağlık merkezleri, Covid-19 için yaygın aşılamaya geçildiğinde çeşitli sorunlarla karşılaşılabileceğine dikkat çekiyor.

Aile hekimliklerinde aşı sürecine dair kaygıların başında fiziki yetersizlikler geliyor.

Sağlık meslek örgütlerine göre, Türkiye'deki toplam 27 bin aile hekimliği biriminin hem insan kaynağı hem de lojistik imkanlar açısından birbirinden oldukça farklılık gösteriyor.

İstanbul Aile Hekimliği Derneği, mevcut aile hekimliklerinin 2 bininde hekim, 3 bininde ise aşılama hizmetlerinin olmazsa olmazlarından olan bir hemşire ya da ebenin bulunmadığını söylüyor.

Türkiye'de toplamda 7 bin civarında aile sağlığı merkezinin olduğunu ifade eden dernek, bunların bir kısmında yalnızca tek aile hekimliği biriminin çalıştığını, bazılarında ise 15'den fazla birim bulunduğunu aktarıyor.

Dolayısıyla pandemi sürecinde olmazsa olmaz sayılabilecek, sosyal mesafeye izin veren fiziksel imkanlar birbirinden farklılık gösteriyor.

Türk Tabipleri Birliği Aile Hekimliği Kolu üyesi Dr. Emrah Kırımlı, İstanbul'daki aile hekimliği merkezlerinin yüzde 30'unun kiralık apartman dairelerinden oluştuğunu söylüyor.

Sağlık Bakanlığı yayımladığı genelgede, aşı odasının bulunduğu yerde geniş ve ferah bekleme alanı oluşturulması gerektiğini belirtiyor ancak Kırımlı, "Aile sağlığı merkezleri genel olarak küçük yerlerdir ve bekleme alanlarımız sosyal mesafe için dar" diyor.

Yaygın aşı için geç mi kalınıyor?

Bakan Koca'nın ayrıca 4,5 milyon doz garanti olmak üzere, 30 milyon doza kadar anlaşma imzalandığını belirttiği genetik teknoloji kullanılarak üretilen Pfizer/BionTech aşısının da ne zaman tedarik edileceği henüz belirsiz.

Türkiye'nin Covid-19 salgınıyla mücadelede aşı politikasını eleştiren TTB, pandemi yönetiminin aşı tedarikinde aksama olmayacağına yolunda güven, tesis etmesini ve acil kullanım onayı sürecinde topluma açık bilgi verilmesi gerektiğini vurguluyor.