İlaç alerjisi belirli bir ilacın uygun dozda kullanımından kısa süre sonra ortaya çıkan bağışıklık sisteminin öngörülemeyen anormal reaksiyonudur. Bu reaksiyonlar basit cilt döküntüsüne neden olabileceği gibi ağır yaşamı tehdit eden sistemik reaksiyonlar ya da alerjik şoka (anafilaksi) da yol açabilir.
UZMANINDAN UYARI: Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk ilaç alındıktan sonra deri döküntüsü, kaşıntı, nefes darlığı, hırıltılı nefes, burun akıntısı, gözlerde sulanma ve kaşıntı, karın ağrısı gibi belirtilerin ilaç alerjisi olabileceğini söyledi. İlaç alerjilerinde ilaç alındıktan sonra dakikalar içinde reaksiyonlar görülebileceği gibi, haftalar sonra da ilaca bağlı şikâyetler ortaya çıkabileceğine dikkat çeken VM Medical Park Pendik Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Sami Öztürk, uyarılarda bulundu.
PANDEMİ SÜRECİ TETİKLEDİ: Kovid-19 salgını döneminde reçetesiz ilaç kullanımı ve buna bağlı olarak ilaç alerjisinin arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Sami Öztürk, “Pandemi döneminde ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar ile vitamin kullanımı artmış durumdadır. Ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar ile özellikle serumla damardan uygulanan B vitamini ilacına karşı alerjik reaksiyonlar önceki döneme göre biraz daha artmıştır. Ağrı kesiciler ile kan sulandırıcı ilaçlar reçetesiz olarak sık kullanılmaya başlanmıştır. Bu ilaçlara karşı duyarlı kişilerde alerjik reaksiyonlar ve mide yakınmaları daha fazla görülebilmektedir” açıklamasında bulundu.
ALERJİSİ OLANLAR... İlaç alerjisinin, ilaçların istenmeyen etkilerinden biri olduğunun altını çizen Prof. Dr. Sami Öztürk, “İlaç alerjileri, bağışıklık sistemi tarafından geliştirilen aşırı duyarlılık reaksiyonlarıdır. Bir ilaç ilk kez kullanıldığında bağışıklık sistemi önce ilacı tanır, tekrarlayan kullanımlar sonrasında da bazı duyarlı kişilerde alerjik reaksiyon gelişebilir. Aynı ilaç bir kişide alerjiye neden olurken başka bir kişide alerjik reaksiyon oluşturmamaktadır” diye konuştu. İlaç alerjilerinin gelişmesinde kullanma sıklığı, kullanma şekli, doz yüksekliği ve kişinin duyarlılığının en önemli faktörler arasında başta geldiğini ifade eden Prof. Dr. Sami Öztürk, “Teorik olarak her ilacın alerjik reaksiyon oluşturma potansiyeli vardır. Çünkü ilaçlar bağışıklık sistemi için yabancı maddelerdir” dedi.
KADINLARDA DAHA ÇOK GÖRÜLÜYOR: İlaç alerjisinin erkeklere oranla kadınlarda daha yaygın olduğunu söyleyen Prof. Dr. Öztürk, “İlaç alerjisi geliştirme riskini artıran başlıca faktörler arasında yaş, cinsiyet, genetik özellikler, erken yaşta sık viral enfeksiyon geçirme ve ilaçla ilgili bazı kimyasal özellikler bulunur. İlaç alerjisi tipik olarak daha çok genç ve orta yaşlı erişkinlerde görülür, çocuklarda çok sık görülmez” diye konuştu.
ŞİFA YERİNE ÖLDÜREBİLİR: İlaç alerjisinin çok farklı belirtilerinin olduğunu dile getiren Prof. Dr. Öztürk, şu bilgileri paylaştı: “İlaç alındıktan sonra dakikalar veya saatler içinde ortaya çıkan belirtiler deri döküntüsü, ürtiker, kaşıntı, nefes darlığı, hırıltılı solunum, burun akıntısı, gözlerde kaşınma ve sulanma, karın ağrısı olabilir. Anafilaksi, hızlı başlangıçlı ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir sistemik alerjik reaksiyondur. İlaç alerjilerinde en ciddi tabloyu oluşturur. Saniyeler-dakikalar içinde baş dönmesi, nefes darlığı tansiyon düşüklüğü, bilinç kaybı ile ölüme kadar giden bir klinik tabloya neden olabilir. Deri, ilaca bağlı alerjik reaksiyonlardan en sık ve en belirgin biçimde etkilenen organdır. Ciltte oluşan ilaç reaksiyonlarının en şiddetli biçimleri Stevens-Johnson Sendromu (SJS) ve Toksik epidermal nekrolizdir (TEN)”
BELİRTİ BAŞLADIĞINDA NE YAPMAK LAZIM? İlaç alerjisi düşünüldüğünde ilk yapılması gerekenin, o ilacı kullanmayı hemen bırakmak ve bir doktora müracaat etmek olduğunu ifade eden Prof. Dr. Öztürk, “İlaç kullanımı sonrası oluşabilecek en ufak bir alerjik reaksiyonda erken teşhis konulması ve tedavi edilmesi için ilacın bırakılarak acilen doktora gidilmesi gereklidir. Özelikle bu ilaç alerjisi reaksiyonundan sonra hangi ilaçların kullanılıp kullanılmayacağının tespit edilmesi için de doktora gidilmelidir. Bazen bir ilaca alerjik reaksiyon, çapraz reaksiyonlar nedeniyle birçok ilacın kullanılmamasını gerektirmektedir. Ayrıca alerji yapan ilacın tekrar kullanılması halinde daha şiddetli alerjik reaksiyonun oluşabileceği de unutulmamalıdır” şeklinde konuştu.
İLAÇ TESTİ... İlaç alerjilerinde başta ilaç alerji deri testleri olmak üzere testlerin yerinin oldukça sınırlı olduğunu belirten Prof. Dr. Öztürk, “Bazen cilt testleri hastanın ilaca karşı duyarlılaşmasına yol açabilir. Bu nedenle sadece tıbbi gereklilik halinde alerji uzmanları kontrolünde yapılmalıdır. İlaç alerjilerinde ilk yapılması gereken, alerji sonrası bir alerji uzmanına danışmak ve doktor kontrolünde ne yapılması gerektiğinin saptanarak uygulanmasıdır. Gereklilik halinde ilaç alerji testleri, alerji uzmanınca olası test yapmaya bağlı oluşabilecek alerjik reaksiyonlara karşı gerekli müdahale önlemleri alındıktan sonra, hastane ortamında uygulanmalıdır” ifadelerini kullandı.
ŞÜPHELİ İLAÇLAR: Alerji yaptığı bilinen veya şüphelenilen ilaçların adının bir kenara not edilerek doktora gidilmesinin, tanı ve tedavi şekillenmesinde büyük yol gösterici olduğunu da sözlerine ekleyen Prof. Dr. Öztürk, “Teşhis için alerji deri testleri istenebilir. Aynı gün test yapılabilmesi için kullanılan alerji ve öksürük ilaçlarının bir hafta öncesinde bırakılmasında yarar vardır. Ayrıca hastanın daha önce kullandığı tüm ilaçların ve alerji ile ilgili testler başta olmak üzere tüm belgelerin doktora getirilmesinde yarar vardır” açıklamasında bulundu.
DETAYLI MUAYENE: İlaç alerjisi tanısının koyulması için alerji uzmanı tarafından detaylı bir muayene ve teşhis için gereken bazı alerji testlerinin olmazsa olmaz olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Öztürk, şunları söyledi: “İlaç alerjisi teşhisinde uygulanan deri prick testi, alerji yapan ilacı bulmaya yardımcıdır. Bu testin doğru sonuç vermesi için deneyimli bir alerji uzmanı veya alerji hemşiresi tarafından yapılması gerekir. Çünkü testi yapmaktan daha çok yapılan bu testi doğru yorumlamak önemlidir. Deri prick testinde alerjisi olduğundan şüphelenilen ilaçların konsantre edilmiş özü, hastanın koluna veya sırtına damlalar şeklinde uygulanır. Ardından lanset yardımıyla damlaların cilde işlemesi sağlanır. 15 dakika beklendikten sonra damla uygulanan yerler kabarıp kızarıyorsa, bu alerji olduğunu gösterir. İlaç alerjilerinde sınırlı da olsa spesifik IgE kan tahlilleri bulunmaktadır. Gerektiğinde ilaç alerji deri testleri ile kan tetkikleri de tanı koymada yardımcıdır.” Prof. Dr. Öztürk, ilaç alerjilerinde tedavinin, o ilacın hemen bırakılması ve antialerjik ilaçların alerjik belirtiler kayboluncaya kadar kullanılması şeklinde uygulandığını belirterek sözlerini noktaladı.
